W 2025 roku przypada 150. rocznica urodzin i 70. rocznica śmierci Thomasa Manna – doskonała okazja do tego, by na nowo odkryć twórczość laureata Literackiej Nagrody Nobla.

Thomas Mann w swojej pracowni w 1916 roku© picture alliance/ullstein bild

Uważany jest za jednego z najwybitniejszych pisarzy XX wieku. Poprzez swoje powieści, nowele i eseje, Thomas Mann wywarł ogromny wpływ nie tylko na literaturę niemiecką, lecz zyskał sławę i uznanie na całym świecie. Jego dzieła, takie jak „Buddenbrookowie“, „Czarodziejska góra“, „Józef i jego bracia“ czy „Doktor Faustus“, zostały przetłumaczone na prawie 40 języków i sprzedały się w milionach egzemplarzy. Łączą one w sobie celną analizę społeczną z filozoficzną głębią, subtelną ironią i wyszukanym stylem językowym.

Uprzywilejowane pochodzenie

Thomas Mann, urodzony 6 czerwca 1875 roku w Lubece, dorastał w zamożnej kupieckiej rodzinie. Po śmierci ojca w 1891 roku i likwidacji firmy, rodzina przeniosła się do Monachium, gdzie Mann wkroczył do literackiego świata. Bardzo szybko zdradził swój niebywały talent, wydając nowelę „Mały pan Friedemann“ (1898). W 1905 roku poślubił Katię Pringsheim, pochodzącą z bogatej żydowskiej rodziny. Z sześciorgiem dzieci, w tym Klausem i Eriką Mann, którzy sami zostali poczytnymi pisarzami, rodzina Mannów stała się w ciągu kilkudziesięciu lat swego rodzaju intelektualną dynastią. Ich losy nie były jednak wolne od ludzkich tragedii: Klaus Mann zmagał się z depresją i odebrał sobie życie w 1949 roku. Samobójstwo popełnił w 1977 roku również najmłodszy syn pisarza, kompozytor Michael Mann. Także wielu innych członków rodzinny Mannów cierpiało na problemy natury psychicznej.

W 1931 roku z żoną Katią oraz dziećmi, Klausem i Eriką© picture alliance/akg-images

Sława i opór

Szczyt swojej sławy Thomas Mann osiągnął w latach dwudziestych XX wieku. W 1929 roku otrzymał Literacką Nagrodę Nobla, przede wszystkim za swoją wczesną powieść „Buddenbrookowie“ (czytaj poniżej). Pomimo, że Thomas Mann długo uważał się za osobę o konserwatywnych poglądach politycznych, w czasach Republiki Weimarskiej stał się zagorzałym obrońcą demokracji. Po przejęciu władzy przez nazistów w 1933 roku, poczuł się zmuszony do opuszczenia Niemiec. Jego pierwszym przystankiem była Szwajcaria, skąd później wyjechał do USA, gdzie przyjął amerykańskie obywatelstwo i czynnie angażował się w walkę z nazistowskim reżimem. Jego przemówienia radiowe, zatytułowane „Niemieccy słuchacze!”, były skierowane do ludności niemieckiej i otwarcie nawoływały do stawienia oporu Hitlerowi. „Niemcy są tam, gdzie ja jestem", mówił o swojej roli na emigracji. Po wojnie wrócił do Europy i mieszkał głównie w Szwajcarii, gdzie zmarł 12 sierpnia 1955 roku.

Thomas Mann w 1943 roku na emigracji w USA© picture alliance/Fred Stein

Kilka przykładów wielkich dzieł Thomasa Manna:

„Buddenbrookowie“ (1901)

„Czarodziejska góra“ (1924)

„Józef i jego bracia“ (1933–1943)

„Doktor Faustus“ (1947)