Międzynarodowy Dzień Tłumacza już jutro. Jednym z najważniejszych celów Instytutu Książki jest wsparcie literatury polskiej za granicą. W tym roku przeznaczyliśmy na ten cel blisko 5 milionów złotych z budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dzięki czemu wsparcie w ramach Programu Translatorskiego ©POLAND otrzymało łącznie 229 wydań polskich książek, które ukażą się nakładem wydawców z 46 krajów.

Łączna wysokość przyznanych grantów wynosi aż 1 003 559 euro. Spośród tej kwoty 421 081 euro przypadło tłumaczeniom książek dla dzieci i młodzieży oraz komiksów, zaś 582 478 euro – przekładom literatury kierowanej do dorosłych odbiorców.

W tej edycji Programu Translatorskiego ©POLAND najwięcej grantów otrzymali wydawcy z Hiszpanii – dofinansowaliśmy łącznie 24 projekty tłumaczeń na język hiszpański i 7 na kataloński. Z kolei największe łączne kwoty wsparcia otrzymały przekłady na języki niemiecki, angielski i hiszpański. Na wsparcie tłumaczeń polskich książek na każdy z tych trzech języków przeznaczyliśmy kwoty ponad 100 tysięcy euro.

Warto podkreślić, że zainteresowanie zagranicznych wydawców tegoroczną edycją programu było o wiele większe niż we wcześniejszych naborach. Między 1 lutego a 31 marca tego roku wpłynęły do nas aż 329 wnioski na łączną kwotę 3 221 914 euro. Projekty, które nie mogły otrzymać wsparcia, mają na to szanse w kolejnych edycjach.

Angielski, hiszpański, chiński… i nie tylko

W tym roku naszym priorytetem było wsparcie przekładów na język angielski, hiszpański oraz chiński. Język angielski traktujemy w sposób szczególny z oczywistego powodu – bardzo często zdarza się, że czytelnicy i wydawcy z innych krajów zapoznają się z dziełami literatury polskiej właśnie w przekładach na język Szekspira.

Priorytetowe traktowanie wydawców z krajów hiszpańsko- i chińskojęzycznych ma natomiast związek działaniami promocyjnymi, które aktualnie prowadzimy w krajach z tych obszarów językowych. W 2022 roku Instytut Książki bardzo wyraźnie zaznaczył swoją obecność na Międzynarodowych Targach Książki LIBER w Hiszpanii, a w październiku tego roku Polska będzie miała zaszczyt być na tej imprezie gościem honorowym. Zainteresowanie rynkiem chińskojęzycznym również podkreśliliśmy istotnym działaniem – na przełomie stycznia i lutego zorganizowaliśmy świetnie przyjęte polskie stoisko na Międzynarodowej Wystawie Książek w Tajpej, podczas której Polska także wystąpiła w roli gościa honorowego. Warto dodać, że tajwańskie targi są jedną z największych imprez branżowych w Azji.

Wystarczy rzut oka na wyniki tegorocznego naboru do Programu Translatorskiego ©POLAND, by zauważyć, że nasze działania przynoszą wymierne efekty. W latach 2019-2021 wpłynęły do nas zaledwie dwa wnioski grantowe na przekłady na chiński tradycyjny, zaś w 2022 i 2023 roku łącznie jest ich trzynaście. Choć liczba wniosków z obszaru hiszpańskojęzycznego utrzymuje się na stałym poziomie około 20-30 wniosków rocznie, w tym roku otrzymaliśmy oferty od wydawnictw z takich krajów jak Meksyk czy Chile.

Poza wydawcami z rynków anglo-, hiszpańsko- i chińskojęzycznego, na wsparcie jak zawsze mogą liczyć wydawcy z krajów sąsiednich, jak choćby z Ukrainy, Czech, Niemiec czy Litwy. Nie oznacza to jednak, że pominięci zostali inni: w tym roku dofinansowanie uzyskały od nas przekłady aż na 39 języków, w tym również takich, na które literaturę polską tłumaczy się niezwykle rzadko, jak język tamilski („Guguły” Wioletty Grzegorzewskiej) czy amharski („Dom z witrażem” Żanny Słoniowskiej).

Klasyka przede wszystkim

W tym roku przedmiotem szczególnego wsparcia były także wnioski o dofinansowane obcojęzycznych wydań dzieł należących do klasyki literatury polskiej. Było to możliwe dzięki Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które w tym celu zwiększyło budżet programu aż o milion złotych.

Priorytet „Modern Classics” ma na celu wyjście naprzeciw szczególnym potrzebom wydawców literatury dawniejszej, często odznaczającej się wysoką wartością artystyczną i kulturotwórczą, ale zarazem posiadającej mniejsze szanse na komercyjny sukces. W tym roku, wśród klasycznych dzieł polskiej literatury, które otrzymały dofinansowanie, znalazły się m.in.: „Lalka” Bolesława Prusa (przekład na język niemiecki), „Dziennik bez samogłosek” Aleksandra Wata (przekład na język angielski), „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (przekład na język bośniacki), „Na nieludzkiej ziemi” Józefa Czapskiego (przekład na język włoski) czy „Wiersze wybrane” Zbigniewa Herberta, Zuzanny Ginczanki oraz Witolda Wirpszy (wszystkie przekłady na język angielski).

Co ważne, dalsze przybliżanie zagranicznym odbiorcom wielkich dzieł polskich pisarzy pozostanie jednym z naszych priorytetów w kolejnych edycjach programu. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zapowiedziało bowiem, że zwiększony budżet na przekłady klasyki literatury polskiej jest planowany także w najbliższych latach.

Każdego roku setki tłumaczeń

Program Translatorski ©Poland to flagowy program Instytutu Książki. Jego głównym celem jest promocja polskiej literatury na świecie poprzez finansowe wsparcie wydań dzieł literatury polskiej w przekładach na języki obce. Uzyskany grant można przeznaczyć na sfinansowanie części kosztów publikacji dzieła, w tym między innymi na tłumaczenie dzieła z języka polskiego na inny język, zakup licencji prawnoautorskich oraz druk książki.

Każdego roku w naszym konkursie mogą wziąć udział wszyscy wydawcy, którzy zamierzają wydać przekład polskiej książki poza terytorium Polski. Programem objęte są zarówno literatura piękna, literatura dziecięca oraz komiks, jak i literatura faktu, dzieła historyczne oraz książki z zakresu dawnej i współczesnej humanistyki.

Dzięki Programowi Translatorskiemu ©Poland każdego roku za granicą ukazują się setki polskich książek.

Listę projektów wspartych w tegorocznej edycji znaleźć można pod https://instytutksiazki.pl/dotacje,3,programy-instytutu-ksiazki,2,program-translatorski-%C2%A9poland,15.html.